spot.uz сайти фотосурати
Халқаро валюта жамғармаси (ХВЖ) мутахассислари Ўзбекистон ҳукуматига иқтисодий фаоллик суръати ва жаҳонда олтин нархларининг ўсиши туфайли бюджет даромадларининг ошишига оид ижобий прогнозга қарамай, давлат харажатларини қисқартиришни тавсия қилишди. Бу ҳақда ноябрь ойининг иккинчи ярмида Тошкентда бўлган молия ташкилоти миссиясининг ҳисоботида айтилган.
Таҳлилчиларнинг фикрига кўра, Марказий Осиё республикаси расмийлари 2026 йили консолидацияланган бюджет тақчиллигини 3% да сақлаб қолиш ниятида. Бу йил хазинага қўшимча тушумлар, асосан пул бўлмаган олтин экспортининг ўсиши ҳисобига, харажатларнинг кўпайиши учун шароит яратди. Бироқ, ХВЖ келажакда инфляция босимини жиловлаш, реал валюта курсининг исталмаган ўсишининг олдини олиш ва жаҳон бозорида қимматбаҳо металлар қийматининг пасайиши ҳолатларида балансни кескин ўзгартириш заруратидан қочиш учун бундай ташаббусларни чеклаш жуда муҳимлигини таъкидлайди.
ХВЖ ходимлари, шунингдек, Ўзбекистонга ялпи ички маҳсулотда (ЯИМ) солиқ тушумлари улушини оширишни маслаҳат беришади. Бу янги солиқ имтиёзларини жорий этишни чеклаш ва фискал органлар томонидан аудитларни кучайтиришни ўз ичига олган ислоҳотларни талаб қилади.
Марказий банкка инфляция мақсадга яқинлаша бошлагунча қатъий пул-кредит сиёсатини юритиш, шунингдек, валюта курсининг мослашувчанлигини ошириш чораларини кўриш тавсия этилади. Бундан ташқари, давлат корхоналарини хусусийлаштириш ва қайта қуриш давом эттирилиши, бозор рақобати кучайтирилиши ва бизнес муҳити яхшиланиши керак.
Умуман олганда, мутахассислар Ўзбекистон иқтисодиёти яхши натижаларга эришмоқда, деб ҳисоблашади. Масалан, жорий йилнинг январь-сентябрь ойларида реал ЯИМ ўсиши ўтган йилнинг шу даврига нисбатан 7,6% ни ташкил этган. Талабнинг ошишига қарамай, инфляция 7,8% гача пасайган.
«Жорий ҳисоб операциялари дефицити йилнинг биринчи ярмида сезиларли даражада қисқарди, бунга олтиннинг юқори нархлари, олтин бўлмаган экспортнинг барқарорлиги ва кучли пул ўтказмалари ёрдам берди», — дейилади ХВЖ ҳисоботида.
Жамғарма таҳлилчилари ижобий истиқболни башорат қилмоқдалар. Уларнинг башорат қилишича, Ўзбекистоннинг реал ЯИМ ўсиш суръати 2025 йил охирига келиб 7% дан ошади ва келгуси йилда тахминан 6% да юқори бўлиб қолади. Бунга истеъмол ва инвестицияларнинг ўсиши сабаб бўлади. Бироқ, инфляция 2027 йил охирига келиб Марказий банкнинг 5% мақсадли миқдорига етади.
Бироқ, хавфлар ҳам мавжуд. Булар асосан юқори даромадлар кутилиши натижасида бюджетнинг ортиқча харажатлари, шунингдек, йўналтирилган ва имтиёзли кредитлаш дастурларининг кенгайиши билан боғлиқ. ХВЖ хулосасига кўра, прогнозга ташқи салбий таъсирлар глобал иқтисодий истиқболнинг ноаниқлиги, геосиёсий ходисалар ва товар нархлари ўзгарувчанлиги билан боғлиқ.
