freepik.com сайти фотосурати
Қозоғистонда 50 мингдан ортиқ овоз олган фуқаролик петициялари ҳукумат даражасида кўриб чиқилади. Тегишли «Жамоатчилик назорати тўғрисида»ги қонунни республика президенти Қосим-Жомарт Тўқаев имзолади, деб ёзади Tengrinews.kz.
Ҳужжатда жамоатчиликнинг мамлакат ҳаётида иштирок этишининг қўшимча механизми – петиция институтини жорий этиш кўзда тутилган. Петиция — бу давлат органига, маҳаллий вакиллик ва ижро этувчи ҳокимият органига электрон ҳужжат шаклида юбориладиган жамоавий хабар, жавоб ёки таклиф. Қонунда ариза бериш, уни қабул қилиш, рўйхатга олиш ва кўриб чиқиш тартиби ҳам тартибга солинади.
Давлат органлари томонидан мажбурий кўриб чиқилиши учун маълум миқдордаги овозларни тўплаш керак. 2,5 минг қозоғистонлик (туман ҳокимлигига мурожаат қилганда) 50 минггача (Қозоғистон Республикаси ҳукуматига мурожаат қилганда) петицияни имзолаши керак.
Шу билан бирга, қонунда Қозоғистоннинг давлат тузилмаси, маъмурий-ҳудудий тузилиши ва чегараларини ўзгартириш, адлия, амнистия ва миллий хавфсизлик каби масалалар бўйича петиция ўтказиш мумкин эмаслиги белгилаб қўйилган.
Сентябрь ойи охирида қонун Сенатда қабул қилинганидан сўнг журналистлар Маданият ва ахборот вазири ўринбосари Дониёр Қодировдан қозоғистонликлар қайсидир вазир ёки ҳокимни истеъфога чиқариш учун петиция уюштириши мумкинми, деб сўрашган эди. «Қила олишмайди», — деб жавоб берди амалдор. — Нега? Чунки конституциявий қонун бор, президент, ҳукумат ва парламентнинг икки палатасининг конституциявий ҳуқуқлари бор. Бошқа ҳолларда сиз мурожаат қилишингиз мумкин. Аниқроғи, «Сайлов тўғрисида»ги ва «Референдум тўғрисида»ги қонунларга кўра, президент, парламентнинг икки палатаси ва ҳукумат ваколатидаги лавозимларга петиция киритилиши мумкин эмас.
Савол бежиз берилмаган, ҳақиқат шундаки, ўтган йил ёзида Олмаота аҳолиси шаҳар ҳокими Ерболат Досаевни истеъфога чиқариш учун петиция билан чиқишган эди. Бугунги кунга қадар уни 62 мингдан ортиқ одам қўллаб-қувватлаган. Otinish.kz сайтида Досаевдан аввалги жанубий пойтахт мэри Бахитжон Сагинтаевга қарши ҳам петиция қўйилган бўлиб, унга 26 мингдан ортиқ киши имзо чеккан.
Ўтган йили Қозоғистон Ахборот вазирлиги «Е — петиция» платформаси яратилишини эълон қилган эди, унда жамоавий таклифлар яратиш мумкин. Энди қозоғистонликлар ҳокимиятга мурожаат қилиш учун бир вақтнинг ўзида бир нечта манбалардан фойдаланади. Масалан, ALASH online сайтида аёлларнинг пенсия ёшини пасайтириш ва пойтахт номини Нур-Султондан Остонага ўзгартириш тўғрисидаги энг оммабоп петициялар мос равишда 866 минг ва 229 мингдан ортиқ овоз олган.
Яна бир Avaaz платформаси орқали қозоғистонликлар биометрик маълумотларни мажбурий йиғишга, Олмаотада тўлдиришни ривожлантиришга қарши чиқишган, чиқиндиларни қайта ишлашни ривожлантиришни талаб қилишган ва ҳоказо.
