ЎзА сайти фотосурати
Тошкент суди 38 ёшли Илдар Хайрулинни Донецк Халқ Республикаси (ДХР) ҳудудида хизмат қилганликда айбдор деб топиб, беш йилга озодликдан маҳрум қилди. Бу ҳақда «Озодлик» (РФда хорижий агент сифатида тан олинган Озодлик радиосининг ўзбек хизмати) хабар берди.
Илдар Хайрулин — Тошкент вилоятининг Юқоричирчиқ туманидан. Тергов маълумотларига кўра, 2014-2015 йиллари у Украинада «давлат қуролли кучларига қарши жанговар ҳаракатларда қатнашган». Терговчи далил сифатида «Миротворец» («Тинчликпарвар») сайтида Хайрулин номи билан очилган профилни келтирган (ушбу сайт Россияда экстремистик деб тан олинган ва тақиқланган). Сайт ресурс яратувчилари Украинанинг душмани деб ҳисоблаган одамларнинг шахсий маълумотларини нашр этиши билан машҳур.
Экспертиза фотосуратда ҳарбий кийимда ва қўлида қурол бўлган шахс ҳақиқатан ҳам Илдар Хайрулин эканлигини тасдиқлаган. Экспертиза хулосасида айтилишича, у ўз постларида «Украинадаги ҳарбий амалиётлар ҳақида маълумотлар берган» ва «ҳарбий ҳаракатларда қатнашиш мақсадида ҳаракат қилган». Хайрулиннинг мобил телефонида унга қўйилган айбловларни тасдиқловчи суратлар топилгани айтилмоқда. Натижада Хайрулинга нисбатан Ўзбекистон Жиноят Кодексининг 154-моддаси 1-қисми («Ёлланиш») билан айблов эълон қилинган.
Ўзбекистон фуқаросининг яқинлари «Миротворец» сайтидаги сурат Хайрулинга тегишли эканлигини тасдиқлашган, бироқ у Илдар Россияда бўлганида олинганини айтишган. Уларнинг сўзларига кўра, у ҳеч қачон Украинага бормаган ва фотосуратда олинган қурол ўқотар қурол эмас – «бу пневматик қурол, у шарикларни отади».
«Терговда бу сурат, бир нечта СМС хабарлар ва яна икки гувоҳнинг кўрсатмалари бор. Илдар бу гувоҳлар билан гаплашмаганини айтди. Гувоҳлардан бири маст ҳолда акам билан гаплашганини тан олди. Иккинчиси эса унинг кўрсатмасидан бутунлай воз кечди», — дейди Хайрулиннинг акаси Ленур Давлетшин Озодликка.
Давлетшиннинг тушунтиришича, Хайрулин 2023 йил май ойида ҳибсга олинганини бошқа сабаб — онасининг мол-мулки билан боғлиқ оилавий можародир. Ҳибсга олинганидан сўнг Илдар жиноят иши қўзғатилмай, қарийб уч ой давомида «Тоштурма» да сақланган. Давлетшиннинг таъкидлашича, ҳеч қандай тергов ёки сўроқ бўлмаган.
Маҳкумнинг онаси Мадина Хайрулинанинг айтишича, 2014 йили Илдар Татаристонда бўлган ва ҳеч қандай ҳарбий амалиётларда қатнашмаган. Хайрулиннинг қариндошлари 23 октабрь куни чиқарилган ҳукм устидан шикоят қилишмоқчи.
ℹ️ Бундан олдин Ўзбекистон ҳукумати ўз фуқароларини хорижда ҳарбий ҳаракатларда қатнашмасликдан бир неча бор огоҳлантирган эди. Ташқи меҳнат миграцияси агентлиги (ТММА), Ўзбекистоннинг Россия Федерациясидаги элчихонаси ва Республика Бош прокуратураси Жиноят кодексининг ўн йилгача озодликдан маҳрум қилиш тарзидаги жазо билан таҳдид қилувчи 154-моддасини эслатади. 2022 йил сентябрь ойида Ўзбекистон мусулмонлари идораси мусулмоннинг ўз ватанини ҳимоя қилишдан бошқа ҳар қандай ҳарбий ҳаракатларда қатнашиши мумкин эмаслиги ҳақида фатво чиқарган.
РФда қисман сафарбарлик эълон қилингандан сўнг — 2022 йил 21 сентябрда — Қирғизистон, Қозоғистон ва Ўзбекистон дипломатлари ўз ватандошларига мурожаат қилиб, ёлланиш учун жиноий жавобгарлик борлиги ҳақида огоҳлантирганлар. Кейинроқ Тожикистоннинг Москвадаги элчихонаси бошқа давлат томонида жанговар ҳаракатларда қатнашиш Жиноят кодексининг моддаси бўйича жазоланишини эслатди.
