freepik.com сайти фотосурати
Россия Қозоғистон орқали Хитойга газ етказиб беришнинг янги йўналишини кўриб чиқмоқда. Бу ҳақда Бош вазир ўринбосари Александр Новак «Ростки: Россия ва Хитой – ўзаро манфаатли ҳамкорлик» форумида айтиб ўтди, деб ёзади «Коммерсантъ» 18 ноябрь куни.
Мулозимнинг сўзларига кўра, лойиҳани ишлаб чиқиш дастлабки босқичда. «Ҳозирча, фақат ғоя сифатида муҳокама қилинмоқда», — деди у ва газ қувурининг қуввати йилига 35 миллиард кубометргача етиши мумкинлигини таъкидлади.
Нашр суҳбатдошларига кўра, Россия Қозоғистон орқали газ қувурини қуришнинг бир неча вариантини кўриб чиқмоқда. Биринчиси, 2016 йили қолдирилган Олтой лойиҳасини қайта тиклаш. Илгари у Ямалдан Олтойгача бўлган минимал узунлиги 2,6 минг километр бўлган Ғарбий Хитойга Россия газини етказиб беришнинг асосий йўналиши ҳисобланган. Бу ҳолда Қозоғистон Павлодар, Абай ва Қарағанда вилоятларини газлаштириш учун газ қувурини қуриши керак бўлади.
Иккинчи вариант мураккаброқ бўлиб, у Қозоғистон шарқий ҳудудлари, жумладан Абай ва Жетису вилоятлари орқали Хитойнинг Ғарбий-Шарқийдаги Хорғос ҳудудидаги газ қувурига уланиш. Бу йўналиш Қозоғистон учун устувор йўналишга айланиши мумкин, чунки қурилишнинг катта қисми «Газпром» ва Хитойнинг CNPC зиммасига тушади, бу эса молиявий юкни минималлаштиради.
«Коммерсанта» манбаси Қозоғистон орқали Хитой учун 35 миллиард куб метр ва Қозоғистон учун 10 миллиард куб метр қувватга эга газ қувурининг капитал харажатларини тахминан 1,18 триллион рубль (10 миллиард доллардан ортиқ) деб баҳолайди. Қувур 2029 йили ишга туширилиб, 2034 йилгача Қозоғистон ва Хитой учун тўлиқ қувватда газ етказиб бериши мумкин.
Ниҳоят, учинчи вариант – Қозоғистон ва Ўзбекистон иштирокидаги своп таъминотидан фойдаланган ҳолда «Марказий Осиё – Марказ» газ қувурлари тизими орқали реверс режимга ўтиш. Бу ёндашув Газпром учун энг фойдали бўлади: бу мослашувчанликни таъминлайди ва юқори фоиз ставкалари шароитида капитал харажатларини камайтиради. Аммо бу вариант операцион харажатларни оширади.
Ҳозирда Россия газининг асосий қисми Хитойга «Сила Сибири» газ қувури орқали етказилади. Декабрь ойида лойиҳа 38 миллиард кубометр қувватга етиши керак. Москва ва Пекин Мўғулистон орқали ўтиши керак бўлган 50 миллиард куб метр қувватга эга ушбу газ қувурининг иккинчи линиясини барпо этиш бўйича музокаралар олиб бормоқда. «Газпром» 2020 йили ушбу йўналиш орқали етказиб бериш имкониятларини баҳолашни бошлаган, бироқ шартнома ҳали имзоланмаган. «Коммерсантъ» нинг бозордаги манбаларининг тушунтиришича, Александр Новак тақдим этган лойиҳа «Силы Сибири-2» қурилишини бекор қилмайди, балки қўшимча ҳисобланади.
