Ўзбекистон Россияда бўлиб ўтаётган «Оламлар аро ёруғлик» кўргазмасида Савицкий музейи асарларини тақдим этди

Кўргазма . ТАСС фотосурати

Москва вилоятидаги «Новый Иерусалим» музейи Ўзбекистон маданияти ва санъатини ривожлантириш фонди билан биргаликда 30 майдан бошлаб 1920-1930 йиллардаги совет, ўзбек ва рус модернизмига бағишланган «Оламлар аро ёруғлик» кенг кўламли кўргазма лойиҳасини ишга туширади. Экспозициядан И.В. Савицкий номидаги Қорақалпоғистон Республикаси санъат музейидан 80 та асар ўрин олган. Бу ҳақда Россия музейи веб-сайтида хабар берилган.

Кўргазма ХХ аср санъатининг иккита йирик коллекцияси учрашуви сифатида яратилган.

«Новый Иерусалим» музейи директори Анна Антипенко таъкидлашича, бу жуда муҳим лойиҳа бўлиб, унинг устидан уч йилдан ортиқ иш олиб борилган.

«Музейимиз учун коллекция тақдимоти катта ўрин тутади ва сўнгги беш йил давомида биз вақтинчалик кўргазмаларимизда ушбу рассомлар асарларини қисмларга бўлиб намойиш этиб, ўзбекистонлик ҳамкасбларимиз билан аудиторияни йирик қўшма лойиҳага тайёрламоқдамиз. Шу боис бу кўргазма нафақат Россияда, балки Ўзбекистонда ҳам ўтказилади, деган умиддамиз», — деди Антипенко кўргазма очилишида.

Ташкилотчиларнинг таъкидлашича, бу «совет музейининг барча қоидаларига зид равишда» ташкил этилган иккита коллекцияни бирлаштирган биринчи халқаро лойиҳадир. Савицкий музейи иштирокида иккита коллекцияни таққослашга асосланган ушбу миқёсдаги олдинги лойиҳа Россия музейи билан биргаликда «Чопқинда тўхтаган авангард» китоби нашр этилган 1989 йили бўлиб ўтган. Кўргазмадан 40 нафар рассомнинг 160 дан ортиқ рангтасвир ва график ишлари ўрин олганди.

Ўзбекистон Маданий мерос агентлиги директори Баҳодир Абдикаримов бу галги кўргазмага тайёргарлик узоқ давом этганини таъкидлаган. Унинг сўзларига кўра, Савицкий музейидан 80 та картина олиб келинган. «Бундай кўламдаги кўргазма Ўзбекистондан ташқарида илк бор ташкил этилмоқда, бу асарлар биринчи бор кенг жамоатчиликка намойиш этилмоқда», — деди мулозим.

Умуман олганда, кўргазма 1920-1930 йиллар рассомларининг изланишларини акс эттирувчи тематик бўлимлар кетма-кетлиги сифатида тузилган. Ташкилотчиларнинг тушунтиришича, «Янги Шарқ усталари» бўлимида Шарқ ва миллий модернизм қиёфасини шакллантирувчи асарлар (Александр Вольков, Николай Карахан, Урол Тансиқбоев ва бошқалар) тақдим этилган. «Вақт юзлари» давр йилномаси ва янги жамият турларини ўрганишга бағишланган. «1920 ва 1930 йиллар метафизикаси» Климент Редько ва Соломон Никритиннинг фалсафий изланишларига ишора қилади, улар холстда одамнинг вақт ва макон аро ҳаракатларини, саноат ва табиат ўртасидаги курашни, само ва ер кучлари зиддиятини, радио тўлқинларининг тебранишларини тасвирлашга интилган. «Янги дунё кашфиёти. «Рассомлар устахонаси» бирлашмаси» бўлими саноат ишлаб чиқариш ва дизайнга бўлган иштиёқ фонида маънавий тажриба ва тарихнинг ҳақиқий маъноларини элтувчи дастгоҳли тасвирлар аҳамиятини ҳимоя қилган Александр Шевченко, Ростислав Барто, Николай Витинг ва бошқаларга бағишланган.

Ўзбекистон музейларини ривожлантириш бошқармаси бошлиғи Бобур Саёмов кўргазма учун россиялик ва маҳаллий мутахассислар иштирокида 40 дан ортиқ асар реставрация қилинганини таъкидлади. У, шунингдек, илмий каталог нашр этилишини ва 1920-1930 йиллардаги расмларнинг улкан тадқиқотини эълон қилди. «Ўйлайманки, бу тадқиқот келажак авлодларда катта из қолдиради. Аминманки, бу фақат бошланиши, бу икки томонлама муносабатлар ривожига улкан ҳисса қўшади ва уларни янги босқичга олиб чиқади», — сказал Саёмов.

ℹ️ Савицкий музейи асарлари 2025 йил март ойида Қозоғистон Миллий музейи экспозициясида, 2024 йил июль ойида Венециядаги Ка Фоскари университети кўргазма майдонида, 2022 йил ноябрь ойида Париждаги Араб дунёси институтида намойиш этилган.

ШУНИНГДЕК ЎҚИНГ