Коррупцияга қарши курашиш агентлиги биносидаги пешлавха. kun.uz сайти фотосурати
Ўзбекистон ҳукумати нодавлат нотижорат ташкилотларининг (ННТ) коррупцияга қарши курашиш лойиҳалари учун ҳар йили грантлар ажратади ва ижтимоий таъминот бўйича умумий қиймати 10 миллиард сўм (806 минг доллардан ортиқ) шартномалар тузади. Бу Президентнинг 19 сентябрь куни имзоланган «Фуқаролик жамияти институтлари иштирокини янада кенгайтириш ва коррупцияга қарши курашиш соҳасида илмий тадқиқотларни қўллаб-қувватлаш чора-тадбирлари тўғрисида»ги қарорида кўзда тутилган.
Молиялаштириш икки манба ҳисобидан бўлади:
▪️ Олий Мажлис (парламент) ҳузуридаги Фуқаролик жамияти институтларини қўллаб-қувватлаш жамоат фонди томонидан йил давомида тежалган маблағлар;
▪️ Коррупцияга қарши курашиш агентлиги рейтингига кўра, коррупцияга қарши курашиш самарадорлиги «қониқарсиз» деб топилган давлат органлари ва ташкилотларининг бюджетдан ташқари маблағлари.
Молиялаштиришдан ташқари, янги низом нотижорат ташкилотларнинг ролини кенгайтиради. Уларга Ўзбекистон томонидан БМТнинг Коррупцияга қарши конвенцияси қоидаларига риоя этилишини мустақил назорат қилиш вазифаси юкланади. Бунда нодавлат нотижорат ташкилотлари давлат томонидан бошқариладиган баҳолаш тизимига муқобил равишда ўзларининг баҳолаш тизимидан фойдаланадилар.
Коррупцияга қарши курашиш агентлигининг талабига биноан мазкур ташкилотлар социологик тадқиқотлар олиб боради. Уларнинг вазифаси майда коррупцияга олиб келадиган сабаблар ва шарт-шароитларни ўрганиш, шунингдек, ушбу ҳодисага жамоатчиликнинг кайфияти ва тасаввурларини таҳлил қилишдир.
Қарорга мувофиқ,
Ўзбекистонда янги мустақил таҳлилий марказ – «Коррупцияга қарши курашиш бўйича ҳудудий тадқиқот маркази» ташкил этилади.
Унинг таъсисчилари ННТлар миллий ассоциацияси, «Юксалиш» ҳаракати, «Ижтимоий фикр» жамоатчилик фикрини ўрганиш маркази бўлади. Янги марказ коррупцияни, жумладан, майда коррупцияни комплекс ўрганиш, унинг кўлами ва тенденцияларини таҳлил қилиш, коррупция хавфини юмшатиш бўйича амалий тавсиялар ишлаб чиқиш, Ўзбекистоннинг коррупцияга қарши кураш бўйича халқаро конвенцияларга риоя этиши юзасидан муқобил ҳисоботларни тайёрлаш каби вазифаларни бажаради.
Шунингдек, Коррупцияга қарши курашиш агентлигига нодавлат нотижорат ташкилотлари учун ўқув машғулотларини ташкил этиш ва марказнинг натижаларини коррупцияга қарши кураш бўйича йиллик миллий ҳисоботга киритиш вазифаси ҳам юкланган. Коррупцияга қарши курашиш миллий кенгаши ҳар йили 1 апрелга қадар нодавлат нотижорат ташкилотлари лойиҳалари ва уларни молиялаштириш дастурларини тасдиқлайди.Ташқи ишлар вазирлиги ва Агентлик зиммасига марказга хорижий илмий-тадқиқот муассасалари билан алоқаларни йўлга қўйиш, таклиф этилган хорижий экспертлар учун виза масалаларини ҳал этишда ёрдам бериш вазифаси юклатилди.
ℹ️ Коррупцияга қарши курашиш агентлигининг 16 сентябрь куни парламентга тақдим этган Миллий ҳисоботига кўра, 2024 йили Ўзбекистонда коррупция билан боғлиқ жиноятлар сезиларли даражада ошгани қайд этилган. Коррупцияга оид жиноятлар учун судланганлар сони 12,5 фоизга ошиб, 7354 нафарга етган, давлат манфаатларига етказилган моддий зарар эса 2,81 трлн сўмни (226,6 миллион доллар) ташкил этган, 2023 йилдаги кўрсаткичлардан икки баравар кўп. Энг кўп йўқотишлар Андижон (680 миллиард сўм), Тошкент (332 миллиард), Наманган (308 миллиард) вилоятларига тўғри келади.
Қуйидаги жиноятлар сезиларли даражада ошган: растрата ёки ўзлаштириш йўли билан ўғирлик (+16,8%), фирибгарлик (+27,4%) ва пора олиш (пора олиш +31,7%, пора бериш +7,6%).
Коррупция билан боғлиқ жиноятлар энг кўп Андижон (882 та), Наманган (877) ва Тошкент (697 та) вилоятларида қайд этилган. Бундай жиноятлар учун судланганлар сони сезиларли даражада ошгани Самарқанд вилояти (+73 фоиз), Қорақалпоғистон (+52 фоиз) ва Тошкент (+31 фоиз) вилоятларида қайд этилган.
Соҳалар кесимида таълим (+38% судланганлар) ва соғлиқни сақлаш (+14,4%) энг муаммоли бўлиб қолмоқда, банк сектори (-16,1%) ва маҳаллий ҳукумат (-57,6%) эса пасайиш кузатилган.
Ҳисоботда таъкидланишича, статистик маълумотларнинг ўсиши нафақат ҳуқуқни муҳофаза қилиш органлари фаолиятининг кучайиши, балки идоралар ичидаги ички назорат тизимларининг самарасизлиги билан ҳам боғлиқ. Аввалроқ Ўзбекистон президенти Шавкат Мирзиёев коррупцияга қарши курашда йўл қўйилган камчиликларни танқид қилди ва бу шу йилнинг март ойида тегишли идораларнинг 117 раҳбари ишдан бўшатилишига сабаб бўлган эди.
