Ўзбекистоннинг асосий экспорт товарлари олтин ва хизматлардан иборат бўлди

Жорий йилнинг январь-октябрь ойларида Ўзбекистоннинг бошқа давлатлар билан ташқи савдо айланмаси 66,5 миллиард долларни ташкил этди, бу 2024 йилнинг дастлабки ўн ойига нисбатан 21,5% ёки 11,7 миллиард долларга кўп. Шу билан бирга, Миллий статистика қўмитаси ҳисоботига кўра, экспорт ва импорт ўртасидаги салбий баланс, асосан, номонетар олтин ва хизматлар туфайли қисқарган.

Қўмита маълумотларига кўра, ташқи савдо айланмасида экспорт ҳажми 29 миллиард долларни, импорт эса 37,5 миллиард долларни ташкил этган. Шундай қилиб, салбий баланс 8,5 миллиард долларни ташкил этган. Бу ўтган йилнинг январь-октябрь ойларидаги 9,4 миллиард долларга нисбатан анча юқори. Бу деярли 1 миллиард долларлик ўсишни англатади.

Таҳлилчиларнинг таъкидлашича, Ўзбекистон 210 та мамлакат билан савдо алоқаларига эга. Энг фаол ҳамкорлар рўйхати ўзгаришсиз қолмоқда — Хитой ва Россия анча олдинда бўлиб, умумий савдо айланмасининг мос равишда 19,7% (пул жиҳатидан 13,1 миллиард доллар) ва 15,9% (10,6 миллиард доллар) ни ташкил этади.

Кейинги ўринларда Қозоғистон 3,9 миллиард доллар, Туркия 2,4 миллиард доллар, Жанубий Корея 1,4 миллиард доллар ва Афғонистон 1,3 миллиард доллар билан туради. Ҳиндистон, Германия ва БАА 1 миллиард доллардан деярли ошмаган.

Экспорт операцияларини кўриб чиқаётганда, дарҳол етакчи ўрин ажралиб туради: номонетар олтин савдоси. Ҳисобот даврида Ўзбекистоннинг қимматбаҳо металл билан операциялари 9,9 миллиард долларни ташкил этган. Хизматлар 7,7 миллиард доллар билан ундан кейинги ўринда туради. Ушбу тоифада иккита маҳсулот ажралиб туради: туризм ва транспорт, мос равишда 4,1 миллиард доллар ва тахминан 2,4 миллиард долларни ташкил этади. Марказий Осиё мамлакати шунингдек, саноат товарлари, озиқ-овқат маҳсулотлари ва кимёвий моддаларнинг катта ҳажмини экспорт қилади.

Россия Ўзбекистон товарлари ва хизматларининг етакчи харидори бўлиб, умумий экспортнинг 3,6 миллиард долларини ёки 12,6% ни ташкил қилади. Хитой 1,6 миллиард доллар билан ундан кейин, Қозоғистон ва Афғонистон (ҳар бири тахминан 1,2 миллиард долларни ташкил этади) келади. Туркия зиммасига 1 миллиард доллардан кам миқдор тўғри келади.

Шу билан бирга, Ўзбекистон ҳам импортини оширди.Бунда машинасозлик ва транспорт ускуналари анъанавий равишда етакчилик қилмоқда, уларнинг улуши 12,7 миллиард долларни ёки умумий импортнинг 34 фоизини ташкил этади. Иккинчи ўринда саноат товарлари икки баравардан кўпроқ орқада қолди. Кейинги ўринларни кимёвий моддалар ва шунга ўхшаш маҳсулотлар, хизматлар, озиқ-овқат маҳсулотлари ва минерал ёқилғилар эгаллайди.

Хитой республиканинг бундай битимларда асосий ҳамкори бўлиб, ҳисобот даврида Марказий Осиё мамлакатига 11,4 миллиард доллар миқдорида товар экспорт қилган, бу республика умумий импортининг деярли учдан бир қисмини ташкил этади. Россия ҳам яхши кўрсаткичларни намойиш этди, уларнинг улуши тахминан 7 миллиард долларни ёки 18,5 фоизни ташкил этади. Етакчи бешликка 2,5 миллиард долларлик чегарадан ошган Қозоғистон, шунингдек, 1,5 миллиард доллардан озгина ортда қолган Туркия ва Жанубий Корея киради.

ШУНИНГДЕК ЎҚИНГ