Низомиддин Насриддинов. belsat.eu сайти фотосурати
Бир қатор инсон ҳуқуқларини ҳимоя қилувчи ташкилотлар Беларусь ҳукуматини тожик фаоли Низомиддин Насриддиновни ватанига экстрадиция қилишдан бош тортишга чақирди, зеро у ерда мухолифатчи сиёсий қарашлари туфайли ҳибсга олиниши ва қийноқларга солиниши мумкин. Мурожаат 20 март куни Human Constanta сайтида эълон қилинган.
Мактубда айтилишича, Freedom House, Human Rights Watch и Amnesty International экспертлари томонидан олиб борилган тадқиқотларга кўра, Тожикистонда инсон ҳуқуқлари ҳимоячиларига нисбатан таъқиблар кучайган, қийноқлар ва қамоқда ноинсоний шароитда сақлаш ҳолатлари кузатилмоқда.
Худди шундай хулосалар 2022 йил декабрда Тожикистонга ташриф буюрган БМТнинг инсон ҳуқуқлари ҳимоячиларининг аҳволи бўйича махсус маърузачиси Мери Лоулорнинг ҳисоботида ҳам келтирилган.
Шунингдек, у Тожикистонда сиёсий сабабларга кўра айбланувчилар кўпинча «ноҳақ судларда узоқ муддатга қамоқ жазосига» ҳукм қилинаётганига эътибор қаратган.
Беларусь ҳукуматига қилинган мурожаат муаллифлари Насриддиновнинг экстрадиция қилиниши ушбу Европа давлатининг халқаро мажбуриятларини бузишини таъкидлайди. Таъкидланганидек, Беларусь тегишли Конвенциянинг иштирокчиси ҳисобланади ва бу тамойил республика қонунчилигида мустаҳкамлаб қўйилган.
«Юқорида қайд этилган вазиятни инобатга олган ҳолда, Низомиддин Насриддинов Тожикистонга экстрадиция қилинган ҳолатда у ҳақиқий таъқиб ва шафқатсиз муносабатга учрайди, деб ҳисоблаймиз ва биз Беларусь ҳукуматини қийноқларни мутлақ тақиқлаш бўйича халқаро ҳуқуқий мажбуриятларини бажаришга, Насриддиновни экстрадиция қилиш қароридан воз кечишга ва унинг Германияга қайтиши учун зудлик билан қўйиб юбориш тўғрисида қарор қабул қилишга чақирамиз», — дейилади ҳуқуқ ҳимоячилари мурожаатда.
Имзоловчилар орасида тўққизта ташкилот бор:
✅ Борис Звозсков номидаги Беларусь Инсон ҳуқуқлари уйи;
✅ Беларусь Хельсинки қўмитаси;
✅ Беларус ПЕН;
✅ Норвегия Хельсинки Қўмитаси;
✅ «Вясна» ҳуқуқ ҳимояси маркази;
✅ Ҳуқуқий ташаббус;
✅ Human Constanta;
✅ Human Rights Watch;
✅ Lawtrend.
Низомиддин Насриддинов 2011 йилдан буён Тожикистонда демократик ислоҳотлар тарафдори бўлиб келаётган «Гуруҳ 24» мухолифатдаги сиёсий ҳаракат аъзоси сифатида танилган. 2015 йили фаол оиласи билан Германияга кўчиб ўтган, у ерда икки йилдан сўнг қочқин мақомини олган.
2017 йилнинг ноябрида Тожикистон ҳукумати Насриддиновга нисбатан Тожикистон Жиноят кодексининг 307-1 моддаси («Экстремистик фаолиятга оммавий чақириқлар») бўйича жиноий иш қўзғатиб, уни халқаро қидирувга берган эди. Иш материалларида, хусусан, мухолифатчи президент Эмомали Раҳмон ва республика ҳукуматини танқид қилган видео бор.
2023 йил 8 январда Беларусь чегарачилари Литвадан мамлакатга кирмоқчи бўлган Насриддиновни Тожикистон ҳукумати талабига биноан қўлга олишган.
21 февраль куни Бош прокуратура ҳибсга олинган шахсни Тожикистонга экстрадиция қилиш тўғрисида қарор қабул қилган. Қарорда айтилишича, Тожикистон Жиноят кодексининг 307-1-моддаси Беларусь Жиноят кодексининг 361-моддасига («Беларусь Республикасининг миллий хавфсизлигига зарар етказишга қаратилган ҳаракатларга оммавий чақириқлар») мос келади. Икки давлат қонунчилигида бир хил ҳуқуқбузарликнинг мавжудлиги Тожикистон ва Беларусь ва бошқалар томонидан имзоланган ҳуқуқий ҳамкорлик тўғрисидаги кўп томонлама шартнома асосида экстрадиция қилиш учун расмий асосдир.
Ҳуқуқ ҳимоячилари таъкидлаганидек, Беларусь Бош прокуратураси Тожикистон фуқаросининг Германияда қочқин мақомига эга эканлигини ҳисобга олмаган.
Март ойи бошида Насриддинов апелляция аризаси билан чиққан, бу яқин ҳафталарда кўриб чиқилиши кутилмоқда. Январь ойидан бери тожик мухолифати етакчиси Гродно шаҳридаги 1-сонли тергов ҳибсхонасида сақланмоқда.
