xabar.uz сайти фотосурати
2025 йил 12 октабрдан Ўзбекистонда республика фуқаролари ва хорижликларни мамлакат ҳудудида рўйхатга олишнинг янги тартиби кучга киради. Жумладан, ҳозирда бўлгани каби, фақат айрим тоифадагилар эмас, балки ҳар бир шахс Тошкент шаҳрида рўйхатдан ўтиши мумкин бўлади. Бу ҳақда Президент Шавкат Мирзиёев 10 июль куни имзолаган тегишли қонунга асосланиб, «Газета.uz» хабар берди.
Қайд этилишича, янги қонунда Тошкент шаҳри ва вилоятида доимий «прописка» олиш ҳуқуқига эга шахслар доирасини чекловчи қонун бекор қилинади. Қолаверса, бу давлат раҳбарининг 2023 йил 8 майдаги фармонида кўзда тутилган, чунки амалдаги қоидалар Ўзбекистоннинг янгиланган Конституциясида назарда тутилган фуқароларнинг эркин ҳаракатланиш, шунингдек, яшаш жойини танлаш ҳуқуқларини чеклайди.
Ҳозирда фақат 12 тоифадаги фуқаролар пойтахтда доимий прописка қилиш имкониятига эга. Масалан, уй-жой мулкдорлари, қариндошлар, васийлик ва тарбия учун оилага қабул қилинган болалар, парламент ёки президент томонидан лавозимларга тасдиқланган мансабдор шахслар ва бошқалар.
Октябрь ойидан бошлаб тартиб бекор қилинади. Ҳар қандай фуқаро Тошкент шаҳрида рўйхатдан ўтиши мумкин бўлади. Фуқароларга, шунингдек, доимий яшовчи чет эл фуқаролари ва фуқаролиги бўлмаган шахсларга Ягона интерактив давлат хизматлари портали орқали ёки ўзлари учун қулай бўлган ички ишлар органларининг миграция ва фуқароликни расмийлаштириш бўлимлари, давлат хизматлари марказлари орқали шахсан бўлиб турган жойи бўйича рўйхатдан ўтиш учун онлайн ариза бериш имконияти берилади.
«Е-xabar berish» тизими жорий этилмоқда, бу тизим орқали Ўзбекистонда доимий яшовчи чет эл фуқаролари ва фуқаролиги бўлмаган шахсларни яшаш жойи бўйича рўйхатга олиш учун ариза берган шахсларни ҳисобга олиш ва рўйхатга олиш амалга оширилади. Шу билан бирга, Ўзбекистон резидентларининг яшаш жойи бўйича пропискасиз бўлиш муддати 15 иш кунидан 10 иш кунигача қисқартирилади.
Республика фуқаролари яшаш жойи бўйича рўйхатдан ўтиш учун давлат органларига турар жой эгасининг турар жой майдони бериш тўғрисидаги аризасини (розилигини) ёки агар уй эгасининг шахсан бўлиши мумкин бўлмаса, нотариал тасдиқланган розилигини тақдим этиши шарт. Бундан ташқари, фуқарода паспорт ёки шахсий гувоҳнома ва квартира эгасининг шахсий гувоҳномаси бўлиши керак. 16 ёшгача бўлган вояга этмаганлар ота-онасининг яшаш манзили бўйича автоматик равишда рўйхатга олинади, бу ерда мулк эгасининг розилиги талаб қилинмайди.
Онлайн тарзда тақдим этилган рўйхатга олиш аризасини кўриб чиқиш муддати бир иш кунидан ошмаслиги керак. Жараён тугагандан сўнг, фуқарога электрон ёки қоғоз шаклда рўйхатга олиш гувоҳномаси берилади.
Вақтинчалик рўйхатга олиш жараёни доимий рўйхатга олиш тартибидан деярли фарқ қилмайди. Ягона фарқ шундаки, ариза берувчи E-xabar berish тизими орқали мутасадди идораларни онлайн тарзда хабардор қилиши мумкин. Ёки E-mehmon тизими орқали, агар ташриф буюрувчи пойтахт клиникаларида даволанишни ёки меҳмонхонада қолишни режалаштирса.
Шунингдек, солиқ органи томонидан ҳисобга олинадиган уй-жой ижараси шартномасини тузишда мулкдорнинг розилигини тақдим этиш шарт эмаслиги қайд этилган. Ушбу ҳужжат бўйича вақтинчалик рўйхатдан ўтиш бир йилгача бўлиши мумкин. Агар муддат тугаган бўлса, лекин фуқаро ушбу манзилда яшашни давом эттирса, у 10 иш куни ичида қайта рўйхатдан ўтиши керак.
ℹ️ Тошкентда «прописка» масаласи кўп йиллардан буён долзарб бўлиб келаётган. эди. Ҳуқуқ-тартибот идоралари ходимлари кўпинча ҳужжатларни текшириб, рўйхатдан ўтмаган ташриф буюрувчиларни жаримага тортганлар. Уларнинг ҳуқуқлари ҳам чекланган эди, масалан, пойтахтда қонуний ишлай олмас эди.
2020 йил январида Мирзиёев тизимни ислоҳ қилишни талаб қилган эди. У халқаро тажриба, инсон ҳуқуқлари кафолатлари, шунингдек, фуқароларнинг ўз фикрини ҳисобга оладиган янги қонунчилик базасини жорий этиш зарурлигини таъкидлаганди. Президент рўйхатга олиш муаммоси 30 йилдан бери мавжуд эканини таъкидлаб, бу тартибни катта адолатсизлик деб атаганди.
2021 йил октябрь ойида Ўзбекистон парламенти мамлакат қонунларидан «прописка» атамасини чиқариб ташлади. Депутатлар ушбу атама фуқаролар онгида «тўсқинлик қилувчи», «бир жойга боғланган», «эркинликни чекловчи» деган тушунчаларни келтириб чиқараётганини таъкидлагандилар. Қонун ҳужжатларидаги «доимий прописка қилиш» тушунчалари «доимий яшаш жойи бўйича рўйхатга олиш» тушунчаларига ҳамда «турган жойи бўйича ҳисобга олиш» тушунчалари «вақтинча турган жойи бўйича рўйхатга олиш» тушунчаларига алмаштирилди.
